6645 SAYILI YASA İLE BAĞ-KUR (4/B) SİGORTALILARINA GETİRİLEN DÜZENLEMELER

6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 1  ile Bağ-Kur (4/b) sigortalıları ile ilgili üç önemli düzenleme yapılmıştır. Bunlar, kendi nam ve hesabına çalışan ve işveren konumunda olan BağKur (4/b) sigortalılarının prime esas kazançlarında var olan alt sınırın kaldırılması; prim borcu bulunan Bağ-Kur (4/b) sigortalılarının borçlarının silinip sigortalılıklarının durdurulması; emekli olup kendi nam ve hesabına çalışanlardan kesilen sosyal güvenlik destek primi (SGDP) oranının düşürülmesidir.

1. Giriş

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda 2  (4/b) sigortalısı olarak adlandırılan Bağ-Kur (4/b) sigortalılarının belli bir bölümü prim borçlarından dolayı sağlık yardımından ve diğer haklardan faydalanamamaktadırlar. Ayrıca, işveren konumunda olan Bağ-Kur (4/b) sigortalılarının aylık prime esas kazançları çalıştırdıkları işçilerin prime esas kazancının en yüksek olanından az olamayacağından, bu hükmün uygulanması Bağ-Kur (4/b) sigortalılarının borç yükünü arttıran bir unsur olarak karşılarına çıkmaktadır. 6645 sayılı Torba Yasa ile bu sorunlar ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Torba Yasa ile çözüme kavuşturulan bir diğer konu ise emekli olduktan sonra kendi nam ve hesabına çalışanlardan alınan SGDP oranı ile ilgilidir.

Bu makalemizde 6645 sayılı Yasa ile Bağ-Kur (4/b) sigortalıları için getirilen düzenlemeler açıklanacaktır.

2.İşveren Konumunda Olan Bağ-Kur (4/b) Sigortalılarının Prime Esas Kazançları ile İlgili Düzenleme

5510 sayılı Kanunun 80’inci maddesinin 2’nci fıkrasının b bendinde “Sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 89’uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir.” hükmü mevcuttur.

İlgili hükmü örneklendirecek olursak, işyerinde en yüksek 5000 TL brüt ücretli çalışanı olan işverenin prime esas kazancı 5000 TL’den az olamaz.

6645 sayılı Yasanın 46’ncı maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 80’inci maddesinin 2’nci fıkrasının b bendi yürürlükten kaldırılmıştır. Böylelikle söz konusu işverenin en az 5000 TL prime esas kazanç bildirmesi zorunluluğu kaldırılmıştır.

3.Prim Borcu Bulunan Bağ-Kur (4/b) Sigortalıları ile İlgili Düzenleme

Bağ-Kur (4/b) prim borçlarının silinmesi olarak bilinen düzenleme 6645 sayılı torba yasanın 56’ncı maddesinde belirtilmiş ve ilgili hükümde, söz konusu düzenlemeden kimlerin faydalanacağı, süreler, silinen sürelerin ihya edilip edilmeyeceği, silinen sürelere GSS prim borcu tahakkuk edip etmeyeceği gibi birçok husus ayrıntılarıyla açıklanmıştır.

3.1. Bağ-Kur (4/b) Prim Borçlarının Silinmesi Düzenlemesinden Kimler Faydalanabilir?

Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, Kuruma kayıt ve tescilleri yapıldığı hâlde, bu maddenin yayımlandığı ayın sonu itibarıyla 12 ay ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunanlar faydalanabilir. Ayrıca bu durumda olan kişilerin söz konusu prim borçlarını ödememeleri veya ilgili kanunları uyarınca yapılandırmamaları gerekmektedir.

3.2. Düzenlemeden Faydalanmak İçin Başvuru Zorunluluğu Var mıdır?

Prim borcu bulunanlar söz konusu borçlarını yapılandırmamaları ve maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren üç ay içinde ödememeleri durumunda, prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla, prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla sigortalılığı durdurulur ve bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez.

Görüldüğü üzere kişilerin başvuru zorunluluğu bulunmamakta olup, borçlarını ödememeleri veya yapılandırmamaları durumunda kurum tarafından re’sen durdurulmaktadır.

3.3. Durdurulan Sigortalılık Süreleri Tekrar Canlandırılabilir mi?

Sigortalılığı durdurulanlar ya da hak sahipleri tarafından talep edilmesi hâlinde durdurulan sigortalılık sürelerinin tamamı, talep tarihinde 5510 sayılı Kanunun 80’inci maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden borç tutarı hesaplanarak ihya edilir. Hesaplanan borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Tebliğ edilen borç tutarının bu süre içinde tamamen ödenmesi zorunludur.

3.4. Durdurulan Sigortalılık Sürelerine GSS Primi Tahakkuk Eder mi?

Sigortalılıkları durdurulanlar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler hakkında 1/1/2012 tarihinden bu maddenin yürürlük tarihine kadar durdurulan süreler için genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaz.

4.Sosyal Güvenlik Destek Primi ile İlgili Düzenleme

5510 sayılı Kanunun 30’uncu maddesinde emekli olduktan sonra kendi nam ve hesabına çalışanların emekli aylıklarından %15 oranında sosyal güvenlik destek primi kesileceği belirtilmiştir.

6645 sayılı Kanunun 45’nci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 30’uncu maddesi değiştirilmiş ve %15 olan SGDP oranı %10 olarak yeniden belirlenmiştir.

6645 sayılı Kanunun 50’nci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun geçici 14’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının (b) bendinde belirtilen %15 oranı, 2015 yılı Temmuz ve takip eden ödeme dönemlerine ilişkin olmak üzere %10 olarak uygulanacağı belirtilmiştir.

Böylelikle emekli olup SGDP ye tabi çalışması bulunanların emekli aylıklarından yapılan %15’lik kesinti en son 2015 yılı Haziran ayında yapılacak olup, %10’luk kesinti 2015 yılı Temmuz ayı aylığından itibaren başlayacaktır.

5.Sonuç

Torba yasa olarak adlandırılan 6645 sayılı Yasa ile emekli olup SGDP’ye tabi çalışanların %15 oranında aylıklarından yapılan kesinti tutarı %10’a indirilmiştir. Ayrıca işveren konumunda olan Bağ-Kur sigortalılarının aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamayacağı düzenlemesi yürürlükten kaldırılmıştır. Torba yasada 12 ay ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunanların, bu sürelere ilişkin prim borçlarını, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren   3 ay içinde ödememeleri durumunda sigortalılıklarının durdurulacağı, bu sürelerin sonradan ihya edilebileceği ve genel sağlık sigortası borcunun tahakkuk etmeyeceği bilinmelidir.

Kaynakça

-6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu