6552 SAYILI TORBA İLE ÇALIŞMA HAYATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU’NDA NELER DEĞİŞTİ ?
Bilindiği üzere, 6331 sayılı Kanun bazı faaliyetleri kapsamı dışında tutmaktadır. 6331 sayılı Kanun bazı çalışanları kap-samı dışında tutmuştur. Örneğin, ev hizmetleri, çalışan is-tihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar kanunun kapsamı dışındadır. Bu istisnalara 6552 sayılı Torba Kanun ile “Denizyolu taşımacılığı yapan araçların uluslararası seyrüsefer yapılan hallerde bu araçlar (6331, m.2/II-e) da eklenmektedir. Esasen 6331 sayılı Kanu-nun mevcut istisna hükmüne karşı dahi Anayasa Mahkeme-si’ne başvuruda bulunulmuştur. Ancak Anayasa Mahkemesi 03.04.2013 tarihli kararında başvuruyu reddetmiş; hükmün Anayasaya uygunluğunu onaylamıştır (RG, 31 Aralık.2013, Sayı: 28868).
Torba Kanun önemli bir değişikliği iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri, özellikle İSG profesyoneli (uzman, hekim ve diğer sağlık personeli) bakımından getirmektedir. Bilindiği üzere, “diğer sağlık personeli”, İşyeri Hekimi ve Diğer Sağ-lık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri
Hakkında Yönetmelikte tanımlanmış olup, iş sağlığı ve gü-venliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile
Bakanlıkça verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişileri ifade etmektedir.
Torba Kanun ile gelen değişikliğe göre, ancak on ve daha-fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirecektir. İşveren çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebile-cektir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alına-rak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilecek-tir (Ek cümle: 10/9/2014-6552/16 md.) Buna göre, ancak çok tehlikeli işyerlerinde çalışan 10 ve daha fazla olduğun-da, “diğer sağlık personeli” çalıştırma yükümlülüğü de gün-deme gelmektedir. Kanuna Torba Kanun ile eklenen hükme göre, 10 çalışan sayısının belirlenmesinde çırak ve stajyerler dikkate alınmayacaktır (6331, m.6/I-a).
Kanunun eski şeklinde diğer sağlık personeli istihdamı için sayı aranmamıştı. Buna göre tehlike sınıfı ne olursa olsun, hekim ve uzman yayında diğer sağlık personelinin de istih-damı gerekmekteydi. Bu personelin bulunmasında yaşanan zorlukları Kanun koyucunun dikkate aldığı ve bu anlamda bir sınırlama getirdiği söylenebilecektir. İşyeri Hekimi Ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eği-timleri Hakkında Yönetmelik hükümlerinin de bu değişiklik ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.
Az tehlikeli sınıfta yer alıp 10 kişiden az çalışanı olan işve-renlerin, bu hizmetleri bizzat kendilerinin yerine getirmeleri-nin önü açılmaktadır. Buna göre anılan işverenler, Bakanlık-ça ilan edilen eğitimi tamamlarsa İSG hizmeti verebilecektir. İşe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler ise yine he-kimlerce yürütülecektir.
6552 SAYILI TORBA İLE ÇALIŞMA HAYATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
Torba Kanun sağlık raporları konusunda da küçük işyerle-rini ilgilendiren bir düzenleme getirmektedir. Yapılan değişikliğe göre, az tehlikeli sınıfta yer alan ve çalışan sayısı 10’dan az olan işyerlerinde çalışanlar sağlık rapor-larını kamu hastanelerinden, üniversite hastanelerinden veya ve aile hekimlerinden alabilecektir. (6331, m.15/III). Çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre kanunun yürürlüğe girişi bakımından işyeri hekimi görevlendirme yükümlü-lüğü henüz başlamayan işyerlerinde rapor niteliğindeki işe giriş ve aralıklı sağlık muayeneleri kanun öncesinde olduğu gibi kamu sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenebileceği Bakanlıkça açıklanmıştı http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isgm.portal?page=duyuru&id=saglikraporlari.
Yapılan değişiklik bu duyurunun yasalaşması anlamına gelmektedir.
“Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacak-lar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz” hükmü değiştirilerek “işyerleri” iba-resinin yerine “işlerde” ibaresi getirilmekte ve çalışanların ya-pacağı iş esas alınmaktadır. Esasen olması gereken de budur.
İŞ KANUNU’NDA NELER DEĞİŞTİ ?
6552 sayılı Torba Kanun, iş kanununda da önemli yenilikler
getirmiştir. Özel sektör bakımından önemli düzenlemeler
şekildedir;
ALT İŞVEREN TESCİLİ VE MUVAZAA
Yapılan değişiklikle iş müfettişlerinin alt işverenlik sözleşmesi-nin muvazaalı olduğu yönündeki raporlarına itiraz süresi altı iş gününden 30 iş gününe çıkarılmıştır. Mevcut düzenlemede itiraz üzerine iş mahkemesinin verdiği karar kesin iken, değişik-likte temyiz hakkı getirilmiştir.
MADEN İŞÇİSİ VE İŞ GÜVENCESİ
İşçinin işe iade davası açabilmesi için en az 6 aylık kıdem koşu-lu bulunmaktadır. Getirilen değişiklikle yer altı işlerinde çalışan işçilerde bu kıdem koşulu kaldırılmıştır. Yer altı işlerinde çalı-şan işçiler kıdem koşulu olmaksızın (6 aydan az çalışanlar da) işe iade davası açabilecektir.
MADDE 36: KAMU MAKAMLARININ VE ASIL İŞVERENLE-RİN HAKEDİŞLERİNDEN ÜCRET KESME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
İş Kanunu 36. Maddenin 5. Fıkrasında yapılan değişiklikle alt işveren çalıştıran işverenlere ücretlerin ödenip ödenmediğini aylık olarak kontrol etme ve ödenmemiş ise hak edişten öde-me yükümlülüğü getirilmektedir. Maddenin eski halinde bu özel işyerlerine ihtiyari olarak kullanılabilen bir yetki olarak verişmişken yeni halinde tüm işverenlere ( kamu- özel) bir zorunluluk haline getirilmektedir.
FAZLA ÇALIŞMA
Bu kanunun 42 nci ve 43 ncü maddelerinde sayılan haller dışın-da yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere bu Kanunun 42 nci ve 43 ncü maddelerinde sayılan hallerde hafta-lık 36 saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.
YILLIK İZİN
Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dör-der gün arttırılarak uygulanır.
YILLIK İZİN VE ALT İŞVEREN (m. 56)
Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği halde aynı işyerin-de çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazan-dıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içerisinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlü-dür.
MADDE 63: ÇALIŞMA SÜRESİ
Yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için yeraltındaki çalışma süresi haftada en çok otuz altı saat olup günlük altı saatten fazla olamaz
Yazan Doc.Dr.Erdem Özdemir
