Şirketlerin Kurumsallaşmasında Vergi Risklerinin Önlenmesi için Nelere Dikkat Edilmeli ?
Şirketler Kurumsallaşma ve Risklerin Önlenmesi için dikkat etmesi gereken hususlar başlıklar halinde açıklanmıştır.
A. ÖDEMELER
KDV Genel Uygulama Tebliği 1 Mayıs 2014 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiştir. İlgili tebliğin “Müteselsil Sorumluluk” başlığında “Mal veya hizmet alım-satımında satıcının KDV’yi Hazine’ye intikal ettirmediğinin tespit edilmesi halinde, bu satıcı tarafından doğrudan mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen mükellefler, işlem bedeli üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olmak üzere, Hazine’ye intikal etmeyen vergide Tebliğin (IV/E-3.2) bölümünde belirtilen usul ve esaslara göre satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olurlar.
Ancak alıcılar, KDV dahil toplam işlem bedelini;
a) 5411 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar vasıtasıyla ödemeleri ve bankaya yapılacak ödeme sırasında düzenlenecek belgede satıcının (veya adına hareket edenlerin) adı-soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile bankadaki hesap numarasını ve vergi kimlik numarasını doğru olarak yazdırmaları,
b) Ödemenin çekle yapılmış olması halinde çekin Türk Ticaret Kanununun 785 inci maddesinin numaralı fıkrası kapsamında düzenlenmiş olması,
c) Ödemenin kredi kartı (iade talebinde bulunan kişi veya kuruma ait), tapu devri, kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla (ön ödeme avansı şeklinde kamu kurum ve kuruluşlarının veznesine ödeme gibi) yapılması,
d) Ödemenin PTT yoluyla yapılması halinde, ödeme sırasında düzenlenecek belgenin ibrazı (satıcının veya adına hareket edenlerin adı- soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile banka hesap numarası ve vergi kimlik numarası doğru olarak yazdırılmak kaydıyla) halinde müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmazlar.
Bu çerçevede herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın, örneğin kasadan ödeme yapılması şeklinde gönderilen havaleler sorumluluğu kaldırmaz. Ayrıca dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri gibi ihracata aracılık eden mükelleflerin bu uygulamadan yararlanabilmeleri için ihracatına aracılık ettikleri mükelleflerin de ödemelerini yukarıda belirtilen şekilde tevsik etmeleri gerekir.
Ancak alıcı ile satıcı arasında muvazaaya dayanan bir işlem yapıldığının veya menfaat sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon veya yönetimi içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin bulunduğunun vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarla tespit edilmesi halinde ödeme yukarıdaki şekilde tevsik edilmiş olsa bile müteselsil sorumluluk kalkmaz. ” denilmektedir.
Müteselsil sorumluluk uygulaması ile ilgili olarak özel durumlar:
1. Kasadan Ödeme Yapılması
KDV Genel Tebliği’nde yapılan açıklamalara göre, mal ve hizmet bedellerinin herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın havale gönderilmek veya kasadan yapılmak suretiyle ödenmesi müteselsil sorumluluğu ortadan kaldırmamaktadır. 01.01.2016 tarihinden itibaren kasa sınırının 7.000 TL olması ve kısım kısım ödemelerde de toplam işlem tutarı olan 7.000 TL’nin dikkate alınacak olmasından ötürü tüm ödeme ve tahsilatların bankacılık sistemi kullanılmak suretiyle yapılması
2. Ödemelerin Kredi Kartıyla Yapılması
Yukarıda da belirtildiği üzere, KDV Genel Tebliği’nde, mal ve hizmet alımlarına ait KDV dahil toplam işlem bedelinin banka aracılığı ile yada çekle yapılmış olması halinde alıcıların müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmayacakları açıklanmıştır. Uygulamada, mal ve hizmet alım bedellerinin kredi kartıyla ödenmesi halinde, alıcıların müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap olup olmayacakları konusunda tereddütlerle karşılaşılmaktadır.
Konu hakkında Maliye Bakanlığı’nca tayin edilen bir özelgede;
“Şirket kredi kartı ile yapılan mal alımlarına ilişkin ödemeler hususunda bankalardan alınacak durumu tevsik eden bir yazı ibraz edildiği takdirde, bu alımların Tebliğin (III/1.1.) Bölümü kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, şirket ortağı veya çalışanlarına ait kredi kartı ile yapılan alımların bu kapsamda değerlendirilemeyeceği tabiidir. “ Şeklinde görüş bildirilmiştir.
B. PROSEDÜRLER
1- Bir satın alma yönetmeliği hazırlanmak veya mevcut satın alma yönetmeliği revize edilmek suretiyle, mal ve hizmet alımlarında sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeden korunma esasları belirtilmeli ve bu esaslara uymayan ilgili bölüm görevlilerinin olaydan sorumlu tutulacakları açıklanmalıdır. Bu yönetmelik yönetim kurulu kararı ile yürürlüğe konulmalıdır. Aynı şekilde,evrakın kayda alınmasıyla görevli muhasebe personeline de dikkatli olmaları bildirilmeli ve korunma tedbirlerinden uygun olanlarını tatbik etmeleri istenmelidir.
2-Piyasadaki emsallerine göre, bariz şekilde ucuz olan malların belgesinin, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olma ihtimalinin daha yüksek olduğu bilinmelidir. Mal ve hizmet alımında kalite, ucuzluk ve diğer faktörlerin yanı sıra, belgenin sağlıklı olması da vazgeçilmez bir faktör olarak dikkate alınmalıdır.
3- Mallar mümkün olduğunca ithalatçı veya imalatçı firmalardan temin edilmelidir. Hizmet alımlarında da aynı anlayışla hareket edilmelidir. Mesela mal taşıtılacaksa, taşımayı yapanda olumlu niteliklerin aranmasına, rastgele kimselere taşıma işlemi yaptıramamasına özen gösterilmelidir.
4- Mal ve hizmet alımlarında satıcı firmanın genel durumu önemlidir. Satıcı firmaların güçlü, varlıklı, müesseseleşmiş, vergi ödevlerini yerine getirdiği konusunda kuşku uyandırmayan, tedariklerini de ithal yoluyla veya sağlam firmalardan yapan firmalardan olmasına özen gösterilmelidir.
C. MALIN NAKLİYESİ
A- MALIN NAKLİYESİ,
1-işlemin gerçekliğinin ispatı açısından önemli bir unsurdur. Bu nedenle satın alınan mal, alıcı tarafından muteber nakliyecilere taşıttırılmalı ve taşımayı tevsik eden belgeler (taşıma faturası, taşıma irsaliyesi) mal alış faturası ile irtibatlandırılmalıdır. (Mal satıcı tarafından alıcıya getirildiğinde veya alıcının kendi aracı ile alındığında nakliye belgesi oluşmadığı için, mal hareketinin gerçekliğini ispat açısından olumsuzluk meydana gelmektedir.)
2- Nakliye sigortası veya malı konu alan sair sigortalar yaptırılması da işlemin gerçekliğini ispatta rol oynayabilir.
3- Malın tartı hizmeti veren bir firma tarafından tartıldığı hallerde, tartı fişi ile mal faturasının ilişkilendirilmesi de önemli bir ispat aracıdır. Dahili belgeler olsa da kapı giriş ve ambar teslim fişleri de önemlidir. Keza teslim alınan malların dahili tartı ve kalite kontrol fişleri de saklanmalıdır.
D. MALININ FATURASI
1-Mal alımına karar verilmeden önce, malın faturası sorgulanmalı malı satan ile faturayı kesen firmanın aynı firma olması üzerinde durulmalı, faturanın hemen kesilmesi sağlanmalıdır.
2- Malın Faturasının arkasına yapılan işlemlerle ilgili her türlü evrak eklenmelidir. Bunlar sıra ile aşağıdaki şekilde olabilir.
i. Talep
ii. Fiyat Teklifleri
iii. Proforma Fatura
iv. Sipariş
v. Taşıma faturası ve Taşıma irsaliyesi
vi. Taşımayı yapan ve Malın Teslim eden Nakliye Şoförünün kimlik fotokopisi
vii. Kantar fişleri
viii. Sevk İrsaliyesi
Ve benzeri mal alışı ile ilgi tevsik edici evraklar Alınan Mal faturası ile irtibatlandırılmalıdır.
Satın alımı yapılan mallarla ilgili faturalarda dikkat edilmesi gereken hususlar
I. Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;
II. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
III. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
IV. Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;
V. Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası,VI. Sicil numarası,
VII. İşletmesinin merkezi,
VIII. Kanun gereği var ise tescil edilen internet sitesinin adresi
1- Fatura konusunda hassas olunduğu satıcıya hissettirilmeli, ödeme işlemi kısmen veya tamamen fatura alındıktan ve faturanın sağlığı konusunda emin olunduktan sonra yapılmalıdır.
2- Satın alma elemanlarının alım işlemini uzaktan uzağa yapmak yerine satıcı firma ile yakın temasa girerek ve onun işyerini görerek yapması sağlanmalıdır.
3- Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanımının yaygın olduğu mal ve hizmetlerde daha dikkatli olunmalıdır.
4- İlk defa mal veya hizmet alınacak olan tanınmamış firmalar açısından çok daha titiz davranılmalıdır.
5- Satıcı firma iyi tanınmıyor veya kuşku hissediliyorsa ödemeler cari hesap yoluyla değil, fatura bazlı olarak (havale veya çeklerde ödemeye konu fatura tarih ve no refere edilerek) yapılmalıdır.
6- Faturayı kesenin vergi dairesinde kaydı bulunan, beyanname veren bir mükellef olduğunu anlamak ve kestiği faturadaki KDV yi beyan ettiğini görmek bakımından, faturanın kesildiği aya ait KDV tahakkuk fişinin örneğini istemek ve ödemenin bir kısmını bu şarta bağlamak, isabetli bir tedbir olabilir.
7- Ticaret borsasında tescil suretiyle alınıp satılmakta olan mallarda alımın, borsada tescil edilerek yapılması tercih edilmelidir.
8- Mal alımının gerçekliğini ispatta, alıcı firmanın bu mala ilişkin miktar dengesinin (dönem başı mal + dönem içi alışlar – dönem içi satış ve sarflar – fireler = dönem sonu mal miktarı) sağlanmış olması önemlidir.
9- ÖDEMENİN faturayı kesene yapıldığının tevsiki çok önemlidir
10- Sorun olabilecek firmalara müşteri çekinin ciro edinmesi suretiyle ödeme yapmaktan kaçınılmalıdır.
